ANALISIS WACANA KRITIS PADA KONTEN “MASJID UNTUK SEMUA” DI MEDIA YOUTUBE CISFORM UIN SUNAN KALIJAGA, YOGYAKARTA

  • Muhammad Irpan Nur UIN SUNAN KALIJAGA YOGYAKARTA

Abstract

CISForm (Center for the Study of Islam and Sosial Transformation) is an institution that takes a role in the production of content on Youtube. By seeing how much content has been uploaded, this research examines the value contained in the content of CISForm. In this case, this research focusses on one content; namely "Masjid untuk Semua." This study uses qualitative research methods and is dissected with critical discourse analysis by Norman Fairclough. Analysis is reviewed in three dimensions, namely text analysis, discourse practice, and sociocultural practice. The results of this study indicate the existence of discourse construction games in the video. Text analysis shows the number of a clause and phrase games in each conversation. Text discourse wants to eliminate Islam that is labeled as cruel, intolerant, ill-tempered, scornful, disrespectful and does not respect different beliefs. The level of discourse practice shows that CISForm tends to produce content related to sosial phenomena. Educational background and the organization and thoughts of the figures in the CISForm institution are part of the birth of the discourse construction factor in the video. Sociocultural practice, answers the problem of the noise that carries the name of religion. The concept of rahmatan lil ‘alamin is a concept that colours the content of the video "Masjid untuk Semua," this concept emphasizes mutual respect even though different in belief. Muslim relations with tolerant non-muslims is constructed in the "Masjid untuk Semua" content.

Keywords:  Discourse, Masjid untuk Semua, non-muslim, YouTube, CISForm UIN SUKA.

References

Abadi, M. Imron, Nurhadi Nurhadi, dan Imam Agus Basuki. “Bentuk Hegemoni Kekuasaan Dalam Tuturan ‘Jokowi.’” Jurnal Pendidikan Humaniora 4, no. 4 (2016): 209–17.
“Analisa Upaya Peningkatan Penerimaan Perpajakan dari Penggalian Potensi Pajak Atas Penghasilan Youtuber | Wijaya | Jurnal Manajemen Keuangan Publik.” Diakses 6 November 2018. http://jurnal.pknstan.ac.id/index.php/JMKP/article/view/145.
“Analisis Wacana Kritis dalam Perspektif Norman Fairclough | KOMUNIKA: Jurnal Dakwah dan Komunikasi.” Diakses 6 November 2018. http://www.ejournal.iainpurwokerto.ac.id/index.php/komunika/article/view/746.
“Asal-Usul Kata Bule Konon Dimulai dari Bule Itu Sendiri - Mojok.co.” Diakses 7 November 2018. https://mojok.co/apk/komen/versus/asal-usul-kata-bule-dimulai-dari-bule/.
Assidik, Gallant Karunia, dan B. Wahyudi Joko Santoso. “Citra Publik Presiden Republik Indonesia Pada Pemberitaan Di Harian Suara Merdeka, Tabloid Tempo, Dan Harian Republika : Kajian Analisis Wacana Kritis Model Norman Fairclough.” Seloka: Jurnal Pendidikan Bahasa Dan Sastra Indonesia 5, no. 2 (2016): 201–15.
Ayuwuragil, Kustin. “Youtube Jadi Aplikasi Media Paling Populer Di Indonesia.” teknologi. Diakses 10 November 2018. https://www.cnnindonesia.com/teknologi/20180406202852-213-288967/Youtube-jadi-aplikasi-media-paling-populer-di-indonesia.
Az-Zuhayli, Syeikh Wahabah. Al-Fiqhul Islami wa Adillatuh. 2 ed. Vol. 3. Beirut: Dar Al-Fikr, 1985.
Bukhari, Muhammad bin Ismail al-. Al-Jami’ as-Shahih Al-Mukhtashar. Vol. 1. Beirut: Dar Ibn Katsir, 1987.
“Center for the Study of Islam and Sosial Transformation (CISFORM) UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta.” Diakses 6 November 2018. http://cisform.uin-suka.ac.id/.
David, Eribka Ruthellia, Mariam Sondakh, dan Stefi Harilama. “Pengaruh Konten Vlog Dalam Youtube Terhadap Pembentukan Sikap Mahasiswa Ilmu Komunikasi Fakultas Ilmu Sosial Dan Politik Universitas Sam Ratulangi.” ACTA DIURNA KOMUNIKASI 6, no. 1 (2017). https://ejournal.unsrat.ac.id/index.php/actadiurnakomunikasi/article/view/15479.
Dj, Fathan. “Analisis Wacana Kritis Berita ‘Kematian Terduga Teroris Siyono’ di Harian Solopos.” al-Balagh : Jurnal Dakwah dan Komunikasi 3, no. 1 (30 Juni 2018): 45. https://doi.org/10.22515/balagh.v3i1.1088.
Eriyanto. Analisis Wacana: Pengantar AnalisisTeks Media. Yogyakarta: LKis Yogyakarta, 2001.
“Gus Dur Milik Kita.” Diakses 8 November 2018. http://www.gusdurian.net/id/article/opini/Gus-Dur-Milik-Kita/.
“Isu Radikalisme Menyasar Islam – Al-Wa’ie.” Diakses 9 November 2018. https://al-waie.id/hiwar/isu-radikalisme-menyasar-islam/.
kumparan. “Jumlah Pengguna Youtube per Bulan Capai 1,8 Miliar.” Diakses 9 November 2018. https://kumparan.com/kumparantech/jumlah-pengguna-Youtube-per-bulan-capai-1-8-miliar.
“Kejayaan Masa Depan: Tercermin Melalui Interaksi Digital! Halaman all - Kompasiana.com.” Diakses 5 November 2018. https://www.kompasiana.com/al-aziz/58a3fca1fd22bddb31e971ad/kejayaan-masa-depan-tercermin-melalui-interaksi-digital?page=all.
Mahfani, M. Khalilurrahman Al. Buku Pintar Shalat. WahyuMedia, t.t.
Omar, Faradillah Iqmar, Nor Azlili Hassan, dan Iza Sharina Sallehuddin. “Role of Sosial Media in Disseminating Dakwah (Peranan Media Sosial Dalam Penyebaran Dakwah).” Dalam Islamic Perspectives Relating to Business, Arts, Culture and Communication, disunting oleh Roaimah Omar, Hasan Bahrom, dan Geraldine de Mello, 43–55. Singapore: Springer, 2015. https://doi.org/10.1007/978-981-287-429-0_5.
Setiawan, Mohamad Nur Kholis, dan Djaka Soetapa. Meniti kalam kerukunan: beberapa istilah kunci dalam Islam dan Kristen. BPK Gunung Mulia, 2010.
hukumonline.com/klinik. “Ulasan lengkap : Kedudukan Fatwa MUI Dalam Hukum Indonesia.” Diakses 8 November 2018. https://www.hukumonline.com/klinik/detail/ulasan/lt5837dfc66ac2d/kedudukan-fatwa-mui-dalam-hukum-indonesia/.
Gender Progressive. “Who Is Alimatul Qibtiyah?” Diakses 9 November 2018. https://genderprogressive.com/about-us/.
Wildan, Muhammad, dan dkk. Menanam Benih di Ladang Tandus: Potret Sistem Produksi Guru Agama Islam di Indonesia. Yogyakarta: CISForm, 2019.
Published
2019-06-30
Section
Articles